Afspraak Binnen één Week bij 10 Vestigingen. Voor Snel Minder Pijn. Bel 085 0471627 of Stuur een E-mail

Afspraak Binnen één Week bij 10 Vestigingen
Bel 085 0471627 of Stuur een E-mail

Echozorg
  • Home
  • Aandoeningen
    • Schouder
      • Slijmbeursontsteking schouder
      • Frozen Shoulder
      • Tendinitis calcarea
      • Peesontsteking schouder
      • Artrose schouder
      • Cuff ruptuur
      • Artrose AC gewricht
      • Biceps Tendinitis
    • Elleboog
      • Tennisarm
      • Golferselleboog
      • Slijmbeurs-ontsteking elleboog
    • Pols en hand
      • Quervain
      • Triggervinger
      • Artrose duim
      • Ganglion pols
    • Heup
      • Slijmbeurs-ontsteking heup
    • Knie
      • Artrose knie
      • Jumpers knee
      • Osgood Schlatter
    • Voet en enkel
      • Achillespees ontsteking
      • Hielspoor
      • Mortons neuroom
      • Peesplaatontsteking
  • Behandelingen
    • Echografie
    • Echogeleide injectie
    • Cortisone injectie
    • Hyaluronzuur injectie
    • ACP injectie
    • Barbotage
    • Shockwave therapie
  • Over ons
    • Meest gestelde vragen
    • Vestigingen
    • Tarieven en vergoedingen
    • Rekening
    • Verwijzers
    • Reviews
    • Geef een review
    • Klachten en privacy
  • Contact
  • Menu Menu

Frozen shoulder

Frozen-shoulder-symptomen

Herkent u deze klachten?

  • Een scherpe pijn in de schouder
  • U wordt ’s nachts wakker van de pijn
  • Steeds meer last van een stijve schouder

Dan is de kans is groot dat u last heeft van een frozen shoulder.

Wordt de pijn u te veel? Maak dan een afspraak bij Echozorg.

Bel nuContact
Bel nuContact
  • Wat is het?
  • Diagnose en onderzoek
  • Behandeling
  • Snel geholpen
  • FAQ

Van een frozen shoulder kunt u veel en lang last hebben.

Bij beginnende klachten kunt u het beste uw schouder een tijdje ontzien. Beweeg niet door de pijngrens en probeer geen onverwachte bewegingen te maken.

Paracetamol en ontstekingsremmers kunnen de ergste pijn verminderen. Daarna begint de behandeling gewoonlijk bij een fysiotherapeut.

Heeft u dit al geprobeerd? Maar houdt u pijn?

Echozorg is een polikliniek voor orthopedie. 

U wordt bij Echozorg altijd binnen één week onderzocht door een orthopeed en een echografist. Zo komen wij zonder vertraging tot de juiste diagnose.

Vaak kunnen we u tijdens het eerste consult al echogeleid behandelen. Voor een frozen shoulder bieden we de volgende behandelingen:

  • Echogeleide cortisone injectie
  • Hyaluronzuur
  • Hydrodilatatie
  • Pijnbestrijding
  • Operatie

Op deze pagina leggen we u graag uit wat een frozen shoulder is. Hoe deze ontstaat. Op welke manier we de juiste diagnose stellen. En welke behandelingen of operaties mogelijk zijn.

Minder Pijn, Sneller weer in Beweging

Bel 085 – 0471627 of e-mail voor een afspraak.

Met 10 vestigingen helpen wij u binnen één week. Behandelingen worden vergoed vanuit de zorgverzekering.

Minder Pijn, Sneller weer in Beweging

Bel ons op 085 – 0471627 voor een afspraak of stuur een e-mail.

Met 10 vestigingen helpen wij u binnen één week. Behandelingen worden vergoed vanuit de zorgverzekering.

Wat is een frozen shoulder?

Een frozen shoulder is een ontsteking van het gewrichtskapsel van de schouder. Dat is een waterdicht omhulsel dat de schouderkop met de schouderkom verbindt.

frozen shoulder

Het gewrichtskapsel raakt ontstoken en gezwollen. Het trekt samen waardoor er verklevingen ontstaan. Met als gevolg dat de schouder steeds minder kan bewegen.

Een frozen shoulder noemen we ook wel een adhesive capsulitis of een bevroren schouder.

Iedereen kan er last van krijgen. Al komt dit vooral voor bij vrouwen tussen 40 en 70 jaar.

Oorzaak

Oorzaak

De oorzaak is niet bekend. Het overkomt de meeste mensen gewoon.

Heeft u suikerziekte of een schildklieraandoening? Dan loopt u 10 tot 20% meer risico. Ook patiënten met hart- en vaatziekten of die een beroerte kregen hebben vaker een frozen schouder. Daarnaast komt het meer voor bij de ziekte van Parkinson en Dupuytren.

Een ontstoken schouderkapsel kan ook ontstaan na een val, een breuk of na een schouderoperatie. We spreken dan van een secundaire frozen shoulder.

Fases

Fases

De fase van de frozen shoulder bepaalt of u meer last heeft van pijn of van stijfheid.

De aandoening kent drie fases.

frozen shoulder fases echozorg

Bevriezende fase

In de bevriezende fase heeft u vooral pijn. Deze kan zo hevig zijn dat pijnstillers niet of nauwelijks helpen.

Andere symptomen zijn:

  • Pijnscheuten bij onverwachte bewegingen
  • Niet op de pijnlijke schouder kunnen slapen
  • De schouder wordt langzaam stijver

Deze eerste fase duurt 2 tot 9 maanden.

Bevroren fase

Een vastzittende schouder is hét kenmerk van de bevroren fase. Er is weinig ruimte in de schouder om de arm te heffen of naar buiten te draaien.

De meeste mensen hebben problemen met:

  • Aankleden
  • Reiken boven het hoofd en achter de rug

Deze tweede fase duurt 6 tot 12 maanden.

Ontdooiende fase

In de ontdooiende fase neemt de pijn en stijfheid geleidelijk af. U kunt nog wel lang last hebben van een zeurende pijn in de schouder.

Deze derde fase duurt 6 maanden tot 2 jaar.

Symptomen en klachten

Symptomen

Denkt u aan een frozen shoulder? Dit herkent u aan een scherpe pijn en een schouder die vast zit.

Frozen-shoulder-symptomen-echozorf

De pijn zit vooral aan de voorkant van de schouder en straalt uit naar de bovenarm.

Geleidelijk ontstaat er steeds minder ruimte om de arm te heffen en te draaien.

Vooral ’s nacht is de pijn het hevigst. Veel patiënten worden wakker van de pijn. En slapen slecht omdat ze geen comfortabele slaaphouding kunnen vinden.

Diagnose en onderzoek

De diagnose frozen shoulder is meestal gemakkelijk te stellen. De schouder van een patiënt is namelijk erg pijnlijk en stijf.

Toch wordt de juiste diagnose regelmatig gemist. Dat komt omdat de klachten vooral in het begin erg lijken op een peesontsteking of slijmbeursontsteking.

Om deze aandoeningen van elkaar te onderscheiden is meer nodig dan alleen een lichamelijk onderzoek.

Daarom onderzoeken we bij Echozorg elke patiënt lichamelijk én echografisch.

echo onderzoek van de schouder Echozorg

Bij twijfel vragen we een röntgenonderzoek aan. Of we zetten een ‘proefprik’. Binnen enkele minuten weten we dan wat de schouderpijn precies veroorzaakt.

Echografie

Echografie

Een ontstoken gewrichtskapsel is op een echo goed te zien. Het kapsel heeft bij een frozen shoulder een zwelling. Ook zien we vaak vocht rond de biceps.

gezwollen kapsel echografie frozen shoulder

Met echografie kunnen we goed het verschil zien tussen een frozen shoulder en de ontsteking van een pees of slijmbeurs.

Röntgenonderzoek en MRI

Röntgenonderzoek en MRI

Op röntgenfoto’s is een ontstoken kapsel niet te zien. Toch vragen we bij Echozorg regelmatig een röntgenonderzoek aan. Daarmee kunnen we slijtage van de schouder (artrose) uitsluiten.

Op een MRI-scan is het ontstoken en het gezwollen schouderkapsel wel goed te zien.

Frozen shoulder MRI

We vragen een MRI alleen aan om andere aandoeningen uit te sluiten. Een echo is meestal voldoende om een frozen shoulder vast te stellen.

Frozen shoulder behandeling

Voor een frozen shoulder hebben we bij Echozorg verschillende behandelingen.

Meestal beginnen we met een cortisone-injectie. Deze behandeling voeren we bij Echozorg heel precies uit met behulp van echografie. Daardoor hebben de meeste patiënten snel minder pijn.

Echogeleide-injectie

Bij hardnekkige klachten is een behandeling mogelijk met:

  • Hyaluronzuur
  • Bloedplasma (ACP)
  • Hydrodilatatie
  • Pijnbestrijding.

Dit zijn goede alternatieven voor een cortisone-injectie. En mocht dat niet helpen, dan kan een operatie voor een enkeling uitkomst bieden.

We bespreken graag welke behandeling voor u het beste is.

Cortisone injectie

Cortisone injectie

Zoals gezegd, een cortisone-injectie bij een frozen shoulder kan u snel van de ergste pijn afhelpen. Het middel cortison (corticosteroïden) is een sterk medicijn dat de ontsteking remt.

Hoe lang werkt een cortisone injectie?

Hoelang het effect aanhoudt hangt af van de fase van de frozen shoulder. De meeste patiënten ervaren na een cortisone injectie enkele maanden minder pijn. Sommigen hebben na één injectie geen klachten meer.

injectie-frozen-shoulder

Hoe snel werkt een cortisone-injectie

Het effect van een cortisone injectie volgt een vast patroon:

  • Direct na een injectie minder pijn (het verdovend effect van Lidocaïne)
  • De pijn komt na 2 uur terug (het middel voor de verdoving is uitgewerkt)
  • Afname van de klachten na 2-3 dagen (het cortison begint te werken)
  • Volledige effect na 2-3 weken

Hoe vaak mag je een cortisone-injectie?

Een cortisone-injectie kent ook nadelen. Cortison kan een schadelijk effect hebben op het kraakbeen in de schouder. Daarom wordt het niet meer dan 3 keer per jaar in de schouder toegediend.

Bij Echozorg prikken we altijd echogeleid. Dit doen we om de naald op de monitor te volgen. Op die manier weten we zeker dat deze precies in het ontstoken kapsel uitkomt.

Een echogeleide injectie is minder pijnlijk. Daarnaast is dit preciezer en effectiever dan een ‘blinde’ injectie.

Lees alles over een frozen shoulder injectie.

Injectie met hyaluronzuur

Hyaluronzuur injectie

Een hyaluronzuur injectie is een goed alternatief voor patiënten die geen cortisone injectie kunnen verdragen. Of die dat niet willen.

Hyaluronzuur is een vloeistof die in gewrichten voorkomt. Het zorgt voor de smering in een gewricht en remt de ontsteking.

Hyaluronzuur

Het blijkt dat bij een frozen shoulder een injectie met hyaluronzuur net zoveel effect heeft als een cortisone-injectie.

Lees alles op de pagina hyaluronzuur.

Hydrodilatatie

Hydrodilatatie

Een hydrodilatatie is een cortisone-injectie met veel meer vloeistof in de spuit.

hydrodilatatie

We rekken het schouderkapsel met een hydrodilatatie op. Er komt daardoor meer ruimte in de schouder.

Pijnbestrijding

Pijnbestrijding

Een pijnbestrijding (PRF) is een behandeling waarbij we de signalen van de schouderzenuwen blokkeren. Daardoor kunnen ze geen pijn meer doorgeven. Het gevoel en spierkracht blijven dus wel intact.

Meestal geven we eerst een proefinjectie met cortison. Dit injecteren we rondom de schouderzenuwen, omdat we het effect zo kunnen testen.

Ervaart u minder pijn? Dan vindt daarna een PRF-behandeling plaats. De schouderzenuwen worden opgewarmd met een speciale naald. Daarna behandelen we die met elektrisch stroompjes.

Het effect van deze pijnbestrijding houdt ongeveer 6 tot 12 maanden aan.

Operatie

Een operatie is de laatste optie voor patiënten die alle andere behandelingen al geprobeerd hebben. Soms is de kapsel zo taai en verkleefd dat het beter met een operatie kan worden losgemaakt.

Een operatie heeft alleen zin in de laatste fase van een frozen shoulder. Dus in de ontdooiende fase. De ontsteking in het kapsel moet zijn uitgeblust. Anders raakt het door de operatie of het doorbewegen opnieuw erg ontstoken.

Er zijn twee soorten operaties mogelijk. Namelijk:

  • Kapsel release
  • Doorbewegen onder narcose

Lees meer:

Kapsel release

Tijdens een frozen shoulder operatie maken we het kapsel aan de voor- en onderkant los. Zodat er weer meer ruimte in de schouder komt.

Ook verwijderen we de verklevingen en het littekenweefsel. Deze operatie noemen we een kapsel release. En kunnen we via een open- of kijkoperatie uitvoeren.

frozen shoulder operatie

Doorbewegen onder narcose

Een frozen shoulder doorbewegen onder narcose kan soms zinvol zijn. Vooral patiënten met suikerziekte blijken sneller te herstellen na zo’n behandeling.

De schouder wordt tijdens zo’n behandeling door de bewegingsbeperkingen heen bewogen. In de hoop dat de ver­klevingen breken.

frozen shoulder doorbewegen onder narcose

Er kleven risico’s aan deze behandeling. Zo kan er een zenuw die vlak langs het kapsel loopt beschadigd raken. Bij Echozorg voeren we deze behandeling niet uit.

Het nadeel van deze operatie is dat de klachten vaak terugkomen.

De beste resultaten boeken we bij frozen shoulders als gevolg van een blessure, breuk of andere schouderoperatie. De minste resultaten bij patiënten die ook last hebben van diabetes.

Binnen één week geholpen

Bij Echozorg wordt u altijd binnen één week gelijktijdig onderzocht door een orthopeed en echografist.

Klaas Nouta

Klaas Nouta

Orthopedisch chirurg
Echozorg
Pieter Schillemans
https://echozorg.nl/over-ons/#pieter

Pieter Schillemans

Orthopedisch chirurg (niet-praktiserend)
Echozorg
Maarten Schuiling

Maarten Schuiling

Orthopedisch chirurg
Echozorg
Robert de Zoete
https://echozorg.nl/over-ons/#robert

Robert de Zoete

Echografist
Echozorg

Zo komen wij in één consult tot de juiste diagnose. Vaak kunnen we u tijdens het eerste consult al (echogeleid) behandelen.

Dus wilt u snel van uw pijnklachten af? Vraag eerst uw huisarts om een verwijzing orthopedie naar Echozorg. Maak dan een afspraak met Echozorg. Behandelingen worden vergoed vanuit de zorgverzekering. Bel 085 – 0471627 of stuur ons een e-mail.

Veel gestelde vragen – FAQ

Na 10 jaar ervaring met frozen shoulder-behandelingen geven we vaak de volgende adviezen:

Wat is de beste slaaphouding?

Slaaphouding

De meeste patiënten met een frozen shoulder kunnen moeilijk een comfortabele slaaphouding vinden.

Sterker, de meeste patiënten klagen dat ze slecht slapen en vaak wakker worden. De nachtrust kan behoorlijk verstoord raken van een frozen shoulder.

Daarnaast kunnen ze niet of nauwelijks op hun pijnlijke schouder liggen.

Daarom kunt u het beste op de zij van de goede schouder liggen. En een groot kussen tegen de borst houden. Laat uw pijnlijke schouder op het kussen rusten.

slaaphouding frozen shoulder

Veel patiënten zeggen dat ze ook graag de arm laten rusten op de borstkas van hun geliefde. Dat kan natuurlijk ook!

Wordt u toch wakker van de pijn? Medicatie die de ontsteking remt kan de ergste pijn dempen. Of doe wat pendeloefeningen.

Heeft u ’s nachts te veel pijn? Of kunt u echt geen pijnvrije slaaphouding vinden? Overweeg dan een (echogeleide) cortisone-injectie.

Dit is de snelste manier om van de nachtelijke pijn af te komen. En weer een comfortable slaaphouding te vinden.

Kan ik autorijden met een frozen shoulder?

Frozen shoulder en autorijden

Kunt u de schouder tot schouderhoogte bewegen? Dan is dit vaak voldoende voor autorijden.

frozen shoulder en autorijden

Of het verstandig is om te gaan autorijden, dat weet u alleen zelf.

Wij van Echozorg geven geen verklaring af of u wel of niet mag autorijden. U bent zelf verantwoordelijk om dit te bepalen.

Wilt u een oordeel over uw rijvaardigheid? Het CBR kan hierover een oordeel geven.

Op de website van het CBR kun een aanvraag doen voor een eigen verklaring. In deze verklaring worden verschillende vragen gesteld over uw fysieke en geestelijke gezondheid.

U kunt deze vragen invullen en versturen naar het CBR ter beoordeling. Zij kunnen op basis van uw antwoorden beoordelen of u rijgeschikt bent.

Kan ik werken met een frozen shoulder?

Frozen shoulder en werken

Ja, er kan niet veel kapot gaan. Forceer de schouder niet, hierdoor raakt het kapsel steeds opnieuw ontstoken.

Uw werk bepaalt de mogelijkheden. De pijn en stijfheid leiden ertoe dat u de schouder niet normaal kan bewegen.

Wat zijn de beste oefeningen bij een frozen shoulder?

Oefeningen

Er zijn twee soorten oefeningen voor een frozen shoulder. Namelijk:

  • Pendel- of slingeroefeningen
  • Rekoefeningen

Wij raden u aan zeer voorzichtig te zijn met frozen shoulder oefeningen. Doe dit pas (en rustig aan) als de pijn afneemt.

Uit onderzoek blijkt dat de combinatie van injecties met cortison en oefeningen het meeste effect heeft.

Bekijk de meest geadviseerde frozen shoulder oefeningen op Youtube. Zeven oefeningen worden op video duidelijk uitgelegd.

Helpen alternatieve behandelingen bij een frozen shoulder?

Frozen shoulder behandeling alternatief

Een frozen shoulder is een hardnekkig te behandelen aandoening. Als u geen baat heeft bij een cortisone-injectie of fysiotherapie zijn er alternatieven beschikbaar.

De meest voorkomende alternatieve behandelingen bij frozen shoulder zijn:

  • manuele therapie
  • acupunctuur
  • massages
  • osteopathie
  • chiropractie

Manuele therapie

Manuele therapie is een specialisatie van fysiotherapie.

Het bestaat uit zogenaamde mobilisaties en oefeningen om gewrichten beter te laten bewegen. Het gaat vooral om de gewrichten van de nek en rug.

Er zijn enkele onderzoeken bekend waarin het effect van manuele therapie bij een frozen shoulder is onderzocht.

Gaat u naar een manuele therapeut? Wij van Echozorg adviseren dan vooral oefeningen. Vooral als de pijn afneemt.

Acupunctuur

Het idee achter acupunctuur is dat door het plaatsen van dunne naalden het lichaam stofjes aanmaakt die pijnklachten verminderen.

Er zijn verschillende onderzoeken bekend. Het blijkt dat acupunctuur vooral op korte termijn effect heeft. Maar niet op de langere termijn.

Het goede nieuws is dat acupunctuur geen kwaad kan.

Osteopathie en chiropractie

Chiropractoren en osteopaten claimen ook goede resultaten bij de behandeling van een frozen shoulder. Chiropractoren manipuleren vooral de wervelkolom. Terwijl osteopaten juist patiënten behandelen door druk uit te oefenen op organen.

Er is vrijwel geen onderzoek gedaan naar het effect van osteopathie of chiropractie bij een frozen shoulder.

Er is daarentegen wel veel onderzoek gedaan naar het effect van deze behandelingen bij rugklachten.

Massage

Fysiotherapeuten en sportmasseurs geven vaak massage aan patiënten met een frozen shoulder.

Bekende massages zijn:

  • Spierontspannende massage
  • Bindweefselmassage
  • Trigger point-massage

Spierontspannende en bindweefsel massages

Er is vrijwel geen onderzoek gedaan naar effect van deze massages bij een frozen shoulder.

Als dit soort behandelingen uw klachten verminderen, kan het natuurlijk geen kwaad.

Trigger points

Een populaire fysiotherapeutische behandeling is dry needling.

Door de pijn en stijfheid van een frozen shoulder raken de schouderspieren vaak erg gespannen.

Hierdoor ontstaan er zogenaamde spierknopen. Die leiden ertoe dat u de schouder anders gaat bewegen.

Met behulp van een ‘droge’ (dry) acupunctuurnaald worden de verkrampte schouderspieren aangeprikt.

Hierdoor spannen ze zich heel kort aan. Dit geeft een sterk ‘kramp’gevoel. Waarna de spieren zich vanzelf extra ontspannen.

De spierknopen worden met dry needling als het ware uitgeschakeld. Waardoor u met minder pijn beter kunt bewegen.

Is er een psychische oorzaak voor een frozen shoulder?

Psychische oorzaak

Veel frozen shoulder patiënten ervaren stress door de pijn en de slechte nachtrust.

Wij van Echozorg denken niet dat er een psychische oorzaak is voor een frozen shoulder.

Patiënten worden eerder ‘gek van de pijn’, dan dat ze last hebben van psychische klachten.

Kan ik last hebben van een frozen shoulder aan beide schouders?

Dubbele frozen shoulder

Een frozen shoulder komt zelden aan beide schouders tegelijk voor. Maar het kan wel.

Het is vaak zo dat patiënten aan de andere schouder ook klachten krijgen. De reden hiervoor is simpel.

Door de pijn en stijfheid gaan ze hun andere schouder overbelasten.

Meestal raakt dan de slijmbeurs of de schouderpezen geïrriteerd.

Hoe lang duurt een frozen shoulder?

Dat is lastig te zeggen. Het verschilt per patient. Van enkele maanden tot 3 jaar.

De meeste patiënten hebben in eerste instantie 3 tot 9 maanden flink last van een scherpe pijn. Vaak straalt de pijn uit naar de bovenarm. Later ontstaat er stijfheid en wordt de pijn vaak zeurend. Met pijnscheuten bij een onverwachte beweging.

Al met al zijn de meeste patiënten gemiddeld 1 tot 2 jaar bezig om helemaal van de klachten af te komen.

Het goed nieuws is dat:

  • De hevigheid van de pijn langzaam afneemt.
  • Een frozen shoulder geen blijvende schade veroorzaakt.
  • De pijn vaak goed te behandelen is met een echogeleide injectie met cortison.

Contact

085 047 1627

Stuur een bericht

Reviews

Kosten en Vergoeding

Onderzoeken en behandelingen worden vergoed vanuit de basiszorg. Let op: U heeft een verwijzing orthopedie nodig van uw huisarts of specialist.

Vestigingen

  • Amsterdam-Noord
  • Amsterdam-Zuid
  • Zaandam
  • Purmerend
  • Hoorn
  • Haarlem
  • Heemskerk
  • Heerhugowaard
  • Houten
  • Almelo
  • Woerden (nieuw)

Over Echozorg

Echozorg is een polikliniek voor orthopedie. U wordt altijd binnen één week onderzocht door een orthopeed en echografist. Zo komen wij zonder vertraging tot de juiste diagnose. Vaak kunnen we u tijdens het eerste consult al behandelen.

Aandoeningen

Schouder
Artrose AC gewricht
Artrose schouder
Biceps Tendinitis
Cuff ruptuur
Frozen Shoulder
Peesontsteking schouder
Slijmbeursontsteking schouder
Tendinitis calcarea

Elleboog
Golferselleboog
Slijmbeursontsteking elleboog
Tennisarm

Pols en hand
Artrose duim
Ganglion pols
Quervain
Triggervinger

Heup
Slijmbeursontsteking heup

Knie
Artrose knie
Jumpers knee
Osgood Schlatter

Voet en enkel
Achillespees ontsteking
Hielspoor
Mortons neuroom
Peesplaatontsteking

Behandelingen

Cortisone injectie
Hyaluronzuur injectie
ACP injectie
Echogeleide injectie
Barbotage
Shockwave therapie

Aangesloten bij

Verwijzers kunnen ons in ZorgDomein vinden onder Medisch specialistische zorg > Orthopedie > Gewrichtsaandoeningen

Vestigingen

Amsterdam-Noord, Amsterdam-Zuid, Zaandam, Purmerend, Hoorn, Haarlem, Heemskerk, Heerhugowaard, Houten, Almelo, Woerden

Over ons

Contact
Vestigingen
Verwijzers
Meest gestelde vragen
Zorgkaart Nederland

Openingstijden

Ma. 8:30 – 17:00 uur
Di. 8:30 – 17:00 uur
Wo. 8:30 – 17:00 uur
Do. 8:30 – 17:00 uur
Vr. 8:30 – 17:00 uur

Scroll naar bovenzijde Scroll naar bovenzijde Scroll naar bovenzijde